Indeks wybranych nazw tatrzańskich

Indeks nazw tatrzańskich

Babki (Babky) 1566 m (Słowacja - Tatry Zachodnie)
Położenie: Jeden ze skrajnych szczytów słowackich Tatr Zachodnich. Leży w zakończeniu południowej grani biegnącej od Siwego Wierchu w kierunku Liptowa, zbudowany jest ze skał osadowych, min z dolomitu. W jego zboczach znajdują się tereny wspinaczkowe taterników z Liptowa. Pod szczytem leży mały stawek, na południowym stoku znajduje się kamieniołom, a w zachodnim zboczu ciekawe jaskinie.
Na Babki prowadzi od południa szlak niebieski z Bobrowieckiej Wapienicy, dalej od rozwidlenia zielony. Czas podejścia w lecie ok. 2,5 h. Można tam się dostać również zielonym szlakiem z Siwego Wierchu. Czas przejścia ok. 2h 35.
Nazwa: Nazwa tego szczytu pochodzi prawdopodobnie od grupy kilku skałek w grani przypominających trzy kobiety w strojach ludowych.

Banikowska Przełęcz (Banikovske Sedlo) 2045 m (Słowacja - Tatry Zachodnie)

Położenie: Przełęcz położona jest w grani głównej słowackich Tatr Zachodnich między Pachołem (słow. Pachola) na zachodzie i Banówką na wschodzie. Jest to miejsce skrzyżownia się szlaków z Doliny Rohackiej i Stawów Rohackich na północy, a Doliną Głęboką na południu, oraz czerwonego szlaku biegnącego granią główną Tatr Zachodnich.
Nazwa: pojawiła się min. u Bolesława Kotuli w 1890 r., miejscowi używają również nazwy Prehyba.

Banówka (Banikov, czyt. Banikoł) 2178 m (Słowacja - Tatry Zachodnie)

Położenie: Najwyższy szczyt w grani głównej słowackich Tatr Zachodnich (wyższa od niego jest Bystra, ale nie leży w grani głównej), leży między Hrubą Kopą na wschodzie, a Pachołem na zachodzie. Szeroki, rozłożysty masyw skalny, zbudowany z granodiorytów rohackich, bez wyraźnie wyodrębnionej partii szczytowej. Na czerwonym szlaku na szczyt trudniejsze fragmenty ubezpieczone są łańcuchami. Z samego masywu odłącza się na południe długa, 7-kilometrowa grań Przysłopu. Na północ opadają pionowe, 350 m ściany z szerokimi piarżyskami.
Pierwsze zimowe wejście Józef Lesiecki i Leon Loria w 1911 r.
Nazwa: W 1823 r. pojawiła się nazwa Banovka, w XIX w. szczyt zaliczano do Rohaczy.

Baraniec Wielki (Baranec) 2184 m (Słowacja - Tatry Zachodnie)
Położenie: Potężny, trzeci co do wysokości szczyt w Tatrach Zachodnich, gigantyczne trawiaste zbocza osiągające wysokość 1000 m poprzecinane są lawinowymi żlebami. W XIX w. główny punkt traingulacyjny. Pierwszego znanego zimowego wejścia dokonali taternicy polscy w 1914 r. W noc sylwestrową 1971/72 na oblodzonych zboczach zabiło się 12 spłoszonych przez turystów kozic. Na szczyt można się dostać szlakiem zielonym od pd.-wsch przez Mały Baraniec z miejscowości Tesla, żółtym od pd.- zach, Baraniec wodoczny z okolic Trzech Kop przez Goły Wierch z Třineckich Železarni, lub żółtym od pn.- wsch. z Żarskiej Przełęczy, pod Rohaczem Płaczliwym.
Nazwa: Szczyt w nazwywano również Wielkim Wierchem.

Baranie Rogi (Baranie Rohy) 2526 m (Słowacja -Tatry Wysokie)
Położenie: Gigantyczny masyw skalny łączący się granią z Łomnicą. Pierwsze znane wejście ks. Józef Stolarczyk, ks. Ambroży z czterema przewodnikami w 1867, pierwsze zimowe wejście: taternicy węgierscy w 1911 r.

Batyżowiecki Szczyt (Batižovsky Štit) 2448 m (Słowacja-Tatry Wysokie)

Położenie: Najwyższy szczyt w Batyżowieckiej Grani. Po południowej i północnej stronie wiodą ciekawe drogi wspinaczkowe na stromych scianach o wys. dochodzącej do 300 m. Pierwszego znanego wejścia dokonał Karol Jurzyca z przewodnikiem w 1900 r. Pierwsze zimowe wejście: Zygmunt Klemensiewicz i Jerzy Maślanka w 1909 r.
Nazwa: Pochodzi od słowackiej miejscowości Batizovce.

Błyszcz (Blist) 2158 m (Graniczny - Tatry Zachodnie)
Położenie: Szczyt w Tatrach Zachodnich stanowiący północny koniec grani schodzacej z Bystrej. Skaliste Widok na Błyszcz i Bystrą ze Starorobociańskiego Wierchu północne zbocze ma wysokość 400 m. W dawnych czasach określano go mianem Pyszna, ponieważ góruje nad halą Pyszną. Obecną nazwę upowszechnił przewodnik Walerego Eliasza z 1870 r. Na szczyt biegnie szlak czerwony z Przełęczy Raczkowej i Pyszniańskiej oraz zejściowy niebieski z Bystej do Doliny Gaborowej.

Bobrowiec (Bobrovec) 1664 m (Graniczny - Tatry Zachodnie)
Położenie: Szczyt górujący nad Doliną Chochołowską, położony na pn-zach od Polany Chochołowskiej. Z wierzchołka na wschód schodzi grań Mnichów Chochołowskich, rząd ostro zakończonych utworów skalnych z białego wapienia. W latach od 1808 do ok. 1850 w stokach Bobrowca czynne były kopalnie niskoprocentowej rudy żelaza. Stoki porasta bogata flora wapieniolubna. Na wierzchołek prowadzi z południa zielony szlak z Przełęczy Bobrowieckiej i z północy zielony z Przełęczy Juraniowej. Pierwszego znanego zimowego wejścia dokonali taternicy polscy w 1911 r.
Nazwa: Po raz pierwszy zanotowana w 1796 r. Szczyt ten znany jest również pod nazwą Jamburowy Wierch.

Bobrowiecka Przełęcz 1356 m (Graniczna - Tatry Zachodnie)
Położenie: Nisko położona przełęcz pomiędzy Grzesiem i Bobrowcem. Dawniej dogodne przejście z Podhala w Tatry Orawskie. Pierwszą drogę na przełęcz zbudowano od strony Doliny Chochołowskiej w 1808 r. a od strony Doliny Bobrowieckiej w 1820 r. W XIX w. ładowano tu rudę żelaza z kopalni Bobrowiec. Geologicznie przełęcz zbudowana jest z miękkich łupków triasowych. Na przełęcz prowadzą: pn -wsch. zielony szlak z Bobrowca, z pd-zach. niebieski z Grzesia, z pn-zach. niebieski z Dol. Bobrowieckiej i czerwony (pn-zach.) z Hrubego Wierchu.

Bystra 2248 m (Słowacja - Tatry Zachodnie)
Położenie: Najwyższy szczyt Tatr Zachodnich. Zbudowany ze skał krystalicznych, stanowi ważny punkt triangulacyjny w Tatrach. Zbocza osiągają 600 m wysokości. W XIX w. znany był z malowniczych wschodów słońca, przy czym wejść dokonywano głównie ze strony polskiej. Pierwszego znanego zimowego wejścia dokonał Klimek Bachleda w 1905 r. z turystką A. Świderską. Szczyt ten stał się atrakcyjnym obiektem twórczości malarzy XIX w., w 1840 r. namalował go Jan N. Głowacki, w 1855 r. Alfred Schouppe, 1860 r. Wojciech Gerson. Obecnie wejście od strony polskiej jest zabronione, ponieważ szczyt leży ok. 600 m za granicą.
Nazwa: Do ok. 1880 r. Cały masyw wraz z Błyszczem znany był pod nazwą Pysznej. Obecna nazwę rozpowszechniły mapy austriackie.

Ciemniak 2096 m (Graniczny - Tatry Zachodnie)
Położenie: Najbardziej na zachód wysunięty wierzchołek Czerwonych Wierchów. W tym miejscu grań główna Tatr skręca o 90⁰ na południe. Kopuła szczytowa jest zbudowana z wapieni i dolomitów triasowych. W jego zboczach w rejonie Czerwonego Żlebu czynne były niegdyś kopalnie rud żelaza.
Nazwa: Wiąże się z Doliną Mułową, położoną na pn wschód od szczytu, zwaną dawniej Dolina Ciemną. Ciemniak niegdyś był znany pod nazwą Czerwony Wierch Upłaziański.

Dupnica 765 m. n.p.m. 150 m długości (Słowacja - Tatry Zachodnie)
Położenie: Najniżej położona jaskinia w całych Tatrach, leży w zachodniej części Tatr Zachodnich, a konkretnie w zachodniej części Doliny Sielnickiej. Znaleziono tam najstarsze w Tatrach ślady zamieszkiwania przez człowieka. Szczątki ognisk i resztki naczyń glinianych należących do kultury puchowskiej datuje się na początek naszej ery. Wykorzystywana ona była również w okresach późniejszych min. w okresie średniowiecza.
Nazwa: może wywoływać uśmiech wynikający ze skojarzenia z innym słowem, pochodzi od starosłowiańskiego słowa oznaczającego jamę, dziurę, otwór. Starocerkiewne - dupina, polskie - dupla, dziupla, Bułgaria - dupka

Ganek (Ganek) 2459 m n.p.m. ( Słowacja -Tatry Wysokie)
Położenie: Szczyt w głównej grani Tatr posiadający 3 wierzchołki: Ganek widoczny z Rysów północno-zachodni - Mały Ganek (2425 m), środkowy - Pośredni Ganek i południowo-wschodni - Wielki Ganek (2459 m). Rozciąga się od Rumanowej Przełęczy na południowym zachodzie po Gankową Przełęcz na południowym wschodzie. Znajduje się między Doliną Białej Wody (nad jej odnogami Doliną Ciężką i Doliną Kaczą), a Doliną Złomisk, a ściślej jej gałęzią Dolinką Rumanową na południu. Ku północnemu-zachodowi do Doliny Kaczej opada 750 m ścianą (jedną z najwspanialszych w Tatrach), a do Doliny Ciężkiej obrywa się 300-metrową ścianą z tarasu Galerii Gankowej.
Historia zdobywania: Pierwszego wejścia na Ganek w 1895 r. z Doliny Złomisk dokonali Klimek Bachleda (przewodnik), Władysław Kleczyński (urzędnik, taternik), Józef Gąsienica z Bystrego (tragarz), a zimą w 1910 r. Mieczysław Lerski (taternik, narciarz) i Jerzy Maślanka (taternik, alpinista, pionier narciarstwa).
Nazwa: pochodzi od tarasu opadającego z Małego Ganku zwanego Galerią Gankową, który pierwotnie nazywał się Gankiem, ale w 1867 r. przeniesiono nazwę Ganek na cały szczyt.
Dostępność: Turystycznie dostępny jest Ganek tylko z przewodnikiem od Rumanowej Dolinki.

Gerlach (Gerlachovsky Stit) 2655 m (Słowacja - Tatry Wysokie)
Położenie: Najwyższy szczyt całych Tatr, wyrasta z masywu biegnącego od przełęczy Polsky Hrebeň na Gerlach widoczny znad Batyżowieckiego Stawu wschód. Średna roczna temperatura na szczycie wynosi - 6 st. C. W dawnych czasach Gerlach nie był uważany za najwyższy szczyt, ustępował rzekomo Łomnicy i Krywaniowi. Dopiero pomiary trygonometryczne Ludwika Greinera z 1838 r. wykazały, że jest najwyższy w Tatrach.
Problem określania wysokości jednak pozostał przez wiele lat. Jeden z jego wierzchołków Zadni Gerlach uważany był za dużo wyższy niż jest w rzeczywistości. Dawniejsze pomiary dawały mu 2640m wysokosci. Czechosłowackie, przeprowadzone w latach 1957-62, gdzie przyęto jako punkt odniesienia średni poziom Morza Bałtyckiego, a nie jak poprzednio Adriatyku, zmieniły wysokość wielu szczytów, po stronie słowackiej, na ogół pomniejszając je. Dlatego Zadni Gerlach pomniejszono o 26 m. co przesuwa go na dalsze miejsce wśród najwyższych.

Nazwa: Pochodzi od słowackiej wsi Gerlachov, próbowano ja wielokrotnie zmienić, w 1897 - Węgrzy na Ferencz József csucs, w 1918 r. - Słowacy na Stit Legionarov, w latach 1949-56 na Stalinov Stit (jak Słowacy określali na tablicy pamiątkowej "z vd'acnosti za oslobodenie" - z wdzięczności za wyzwolenie).

Murań (Muráň) (też Wielki Murań, Murány) 1890 m n.p.m. (Słowacja -Tatry Bielskie)
Położenie: Charakterystyczny z kształtu, skalisty szczyt zachodniego krańca Tatr Bielskich. Wznosi się nad Doliną Międzyścienną od północnego zachodu, Doliną Nową od Murań - widok z Jaworzyny Spiskiej (Tatrzańskiej) północnego wschodu, Bujaczym Żlebem (odgałęzienie Doliny Jaworowej) od południa i od zachodu dolną częścią Doliny Jaworowej. Charakterystyka: Z wierzchołka wybiegają dwie granie: północno zachodnia i północna, które po ok. 400 - 450 m obrywają się pionowymi uskokami. Pomiędzy tymi graniami leży trójkątny upłaz silnie nachylony ku pn-zach., porośniety kosówką i podcięty urwistymi skałami o nazwie Jagnięca Zagroda (Jahňacia Zahrada; 1625 m -1850 m). Górale z Jurgowa wynosili tam na plecach jagnięta i w tej naturalnej zagrodzie przebywały przez całe lato.
Historia zdobywania: Do Jagnięcej Zagrody i zapewne na sam wierzchołek docierali jurgowscy pasterze od dawna. Najwcześniejszych znanych wejść turystycznych lub naukowych na Murań dokonali: w 1717 r. István Berzeviczy (współwłaściciel dóbr Wielkiej Łomnicy i kilku innych miejscowości), w 1854 r. Feliks Berdau (prof. botaniki, zoologii), w 1863 r. Feanz Denek (taternik, kartograf, geolog, meteorolog) oraz w 1878 r. Tytus Chałubiński (lekarz, botanik, badacz Tatr, taternik) z synem Ludwikiem Chałubińskm (taternik, inż. chemik) i towarzyszami.
Jaskinie: Na Muraniu i u jego podnóża znajduje się szereg jaskiń. Najbardziej znana to Murańska Jaskinia (1559 m), znajdujaca się w jego południowej ścianie. W lecie, w czasie niepogody była schronieniem dla juhasów i owiec, a zimą dla kozic. W jaskini znaleziono kości niedźwiedzia jaskiniowego.
W tej samej ścianie Murania znajdują się inne jaskinie: Murańskie Okno i Jaskinia nad Piargami.
Dostępność turystyczna: Na Murań nie prowadzi żaden szlak turystyczny.
Nazwa: pochodzi stąd, że jest on ze wszystkich stron podcięty urwistymi ścianami skalnymi, jakby murami. Murań w gwarze góralskiej oznacza budynek murowany.

Starorobociański Wierch (Szczyt) 2176 m n.p.m. (Graniczny - Tatry Zachodnie)
Starorobociański Wierch - widok z grani Ornaku Położenie: Potężny szczyt w grani głównej Tatr, położony w Tatrach Zachodnich między Kończystym Wierchem a Błyszczem. Jest najwyższym szczytem Polskich Tatr Zachodnich. Wznosi się nad Doliną Starorobociańską (na północy) nad Doliną Raczkową Zadnią (pd-zach.) oraz Doliną Gaborową Zadnią.Od strony północnej do Doliny Starorobociańskiej opada z niego stroma trawiasto-skalista ściana o wysokości 500 m. Właśnie tam już w 1766 roku prowadzono intensywne prace poszukiwania i wydobywania kruszców. W 1813 r. zdobył szczyt i zmierzył jego wysokość znany przyrodnik szwecki Goran Walenberg. Pierwszego znanego wejścia zimowego dokonali narciarze ZON w 1910 r. Na szczyt można się dostać czerwonym szlakiem: od strony pn.-zach. od Kończystego i Jarząbczego oraz od wschodu od Przełęczy Raczkowej. Wchodząc na szczyt w czasie mgły jest dobrze pamiętać, że szlak tam skręca o 90⁰.
Nazwa: Pochodzi od Doliny Starorobociańskiej (Starej Roboty) położonej na północ od szczytu i wiąże się z prowadzonymi w jego zboczach pracami wydobywczymi. W XVIII i XIX w. nazywano go po prostu "Szczyt", mapa z 1780 określa go jako Scyt b.(erg), a mapa późniejsza z 1822 jako Szczyt Starorobociański. Obecna nazwa słowacka szczytu, to Klin.

Szeroka Jaworzyńska, 2210 m n.p.m. (Słowacja, Tatry Wysokie)
Położenie: Najwyższy szczyt rozłożystego masywu, wznoszącego się między dolinami: Białej Wody na zachodzie, Jaworową na wschodzie i Dolina Szeroką na północy.
Geologia: Jest zbudowana ze skał osadowych (seria wierchowa) z czapkami skał krystalicznych. W masywie Szerokiej znajduje się 60 jaskiń między innymi Szeroka Jaworzyńska Mokra i Sucha Dziura. W czerwcu 2004 r. grotołazi z Bratysławy odkryli w masywie Szerokiej na wysokości 1767 m n.p.m. drugą pod względem długości jaskinię słowackich Tatr Wysokich. Nadano jej nazwę Cień Księżyca. W opadającej na północ Dolinie Szerokiej na wysokości 1753 m leży Cichy Staw - jedyny staw w Tatrach pochodzenia nie lodowcowego - lecz krasowego.
Historia: W Wierchu Świstowa czynna była okresowo kopalnia rudy żelaza. W 1835 r. stanął na jej szczycie Johann Heinrich Blasius. Pierwszego zimowego wejścia wraz z grupą narciarzy dokonał w 1912 r. Mieczysław Świerz. Od 1887 r. rejon Szerokiej był pod prywatną ochroną Christiana Hohenlohego, księcia pruskiego, który dla celów myśliwskich utworzył z Tatr Jaworzyńskich prywatny zwierzyniec. Rejon ten stanowił jego prawdziwy ogród przyrody.
Dzisiaj: Obecnie grupa Szerokiej stanowi ścisły rezerwat przyrody TANAP i nie jest udostępniona ścieżką turystyczną.
Nazwa: pochodzi od jej rozległego północno-zachodniego zbocza opadającego w kierunku Cichego Stawu. Dokument z 1589 r. zawiera nazwę "Szyroka".

Świnica 2300 m n.p.m. (lub 2301 m) (Graniczny - Tatry Wysokie)
Położenie: Najwyższy szczyt Orlej Perci. Niższy wierzchołek o wys. 2291 m Świnica widoczna z Dol. Gąsienic. z okol. Litworowego Stawu. urywa się od północy pionową 350 m ścianą. Wschodnia grań masywu Świnicy ciągnie się aż do Zawratu i można w niej wyróżnić: Gasienicową Turnię (2280 m), Niebieską (2262 m) oraz Zawratową (2247 m). Szczyt Świnicy stanowi świetny punkt widokowy na całe Tatry a zwłaszcza Tatry Zachodnie. Jest on licznie odwiedzany przez często niedoświadczonych turystów wyjeżdżających kolejką na Kasprowy Wierch. W słoneczne dni mamy tam przegląd obuwia krupówkowo-basenowego, a wielu turystów nie mających nawet mapy nie wie na jakim szczycie się znajduje. Stąd rejon ten słynie z dużej ilości wypadków. Ponadto metalowy słup na szczycie stanowi doskonały piorunochron w dni burzowe, od którego lepszym jest tylko 15-metrowy krzyż na Giewoncie. W 1939 r. na Świnicy zginęło 5 harcerzy i opiekun. Na Niższy wierzchołek wchodzono na pewno już w I połowie XIX w., a wyższy zdobył w 1867 Maciej Sieczka i niedługo później wprowadził tam wycieczkę z Eugeniuszem Janotą. I znanego zimowego wejścia dokonał w 1907 r. Jerzy Maślanka po samotnej wspinaczce. W latach 1902-12 dyskutowano projekt kolejki na Świnicę.
Nazwa: W połowie XIX w. na mapie Ludwika Zejsznera można znaleźć nazwę szczytu: Swinnica.

Wołowiec 2064 m n.p.m. (2063 m w innych źródłach) (Graniczny - Tatry Zachodnie)
Położenie: Szczyt w Tatrach Zachodnich, stanowi narożny szczyt Tatr Polskich. Leży w miejscu przecięcia się trzech grani: od wschodu, grani z Jarząbczym Wierchem i Łopatą, od północy grani biegnącej przez Bobrowiec, Grześ i Rakoń oraz trzeciej, od południa grani z Rohaczem Płaczliwym i Ostrym. Góruje on nad trzema dolinami: Doliną Jamnicką z Jamnickimi Stawami na południu, Wyżnią Doliną Chochołowską na północy Widok z Wołowca na pd-wsch. nad morzem chmur. oraz Doliną Rohacką na zachodzie. Na szczyt prowadzi kilka szlaków: czerwony od południa, czyli od Przełęczy Jamnickiej, niebieski od strony Grzesia i Rakonia oraz czerwony od strony Starorobociańskiego, Kończystego, Jarząbczego i Łopaty. Piarżyska po północnej stronie szczytu zamieszkują świstaki.
Nazwa: Szczyt dawniej określany był jako: Hruby v. Wolowec (mapa z 1780 r.), potem Hruby Wirch nad Jarząbczą (Ludwik Zejszner, 1844) i później juhasi z Dol. Chochołowskiej nazywali go po prostu Hruby Wierch. Obecnie Wołowiec lub Volovec po słowacku. Dzisiaj mianem Hruby Vrch Słowacy określają Jarząbczy Wierch położony nieco na wschód od Wołowca. Pierwszego zimowego wejścia dokonali w 1906 r. dwaj taternicy węgierscy.