Kwiaty Tatr

Strona główna * Flora i fauna * Arcydzięgiel litwor * Dębik ośmiopłatkowy * Dzwonek alpejski * Fiołek żółty sudecki * Goryczka Klusjusza * Goryczka kropkowana * Goryczka orzęsiona * Goryczka trojeściowa * Goryczka wiosenna * Goździk wczesny * Jaskier aplejski * Jastrzębiec pomarańczowy * Kaczeńce * Krokusy * Kuklik górski * Lepnica bezłodygowa * Niezpominajka alpejska * Omieg kozłowiec * Orlik pospolity * Ostróżka tatrzańska * Pełnik siedmiogrodzki * Pierwiosnka łyszczak* Pierwiosnka wyniosła * Rojnik górski * Sasanka biała * Storczyk plamisty * Szarotka alpejska * Tłustosz alpejski * Tojad dzióbaty * Tojad mocny * Urdzik karpacki * Wierzbówka kiprzyca * Zawilec narcyzowy

---

Arcydzięgiel litwor, ( łac.) Angelica archangelica(=Archangelica officinalis), (D) Arznei Engelwurz, (GB) Garden Angelica, (CZ) andělika lékařská, (SK) archangelika lekárska

Wygląd: Roślina do 2 m wysokości, o grubej, pustej w środku, ulistnionej łodydze. Liście duże, szerokie, nagie, 3-4 krotnie pierzaste. Kwiaty o żółtozielonych płatkach, drobne, niepozorne, zebrane w kuliste, baldaszkowate, gęste kwiatostany na długich szypułkach. Kwiatostan litworu tworzy duży baldach złożony. Mimo swej potężnej budowy jest rośliną tylko paroletnią i po przekwitnięciu ginie, pozostawiając jednak niekiedy młodą, wypuszczającą od korzenia roślinę.
Okres kwitnienia: od lipca do sierpnia (zakwita dopiero w drugim lub trzecim roku rozwoju). Jednak podczas ciepłej jesieni można go jeszcze spotkać w październiku. Przykładem jest ten na zdjęciu rosnący sobie w Żlebie Kirkora na początku października.
Występowanie: Ulubionym siedliskiem litworu są wilgotne skały, ustalone piargi, brzegi potoków, ziołorośla, źródliska. Rośnie na granicie i wapieniu. W Tatrach sięga od wysokości ok. 1200 do 2000 m. Występuje w środkowej i północnej Europie, na Syberii, Grenlandii. W Polsce w Karkonoszach, Tatrach, na Babiej Górze, na niżu rzadko - przeważnie zdziczały, zapewne z hodowli.
Cechy: Cała roślina, a zwłaszcza korzeń i owoce, wydzielają bardzo silną, przyjemną woń, pochodzącą z olejków eterycznych. Jest gatunkiem chronionym i rośliną leczniczą. Stosowane zewnętrznie olejki mają działanie przeciwbólowe. Jest składnikiem czeskiej wódki - becherovki.
Nazwa: Nazwa nawiązuje do okazałego wyglądu rośliny (łac.archangelus=archanioł); litwor to nazwa nadana przez górali i powszechnie używana.
* początek strony *

Dębik ośmiopłatkowy, (łac.) Dryas octopetala, (D) Silberwurz, (GB) Mountain Avens, (CZ) Dryádka osmiplátečná, (SK) Dryádka osemlístková

Ta niska na 2 - 10 cm krzewinka arktyczna przywędrowała do nas w ostatniej epoce lodowcowej i w Tatrach znalazła sprzyjające warunki klimatyczne do rozwoju.
Ma duże białe kwiaty w większości ośmiopłatkowe i żółty środek. Jego mocne, zdrewniałe, pokładające się łodygi, wypuszczają korzenie sięgające głębokości 2 m pod ziemią. Liście podobne kształtem do liści dębu (stąd nazwa), są eliptycze, twarde i skórzaste. Dębik występuje na wapiennych skałach i piargach, a więc głównie w Tatrach Zachodnich.
Jest rośliną bardzo żywotną i odporną na srogie warunki panujące wysoko w Tatrch. Źródła podają okres kwitnienia od czerwca do lipca, jednak osobiście widziałem kwitnące dębiki na początku października. Jeden z nich upodobał sobie wystawioną na wiatry stromą grań Bobrowca w Tatrach Zachodnich. Było to w połowie października, kiedy w Tatrach niemal nie ma kwiatów z wyjątkiem goryczek trojeściowych i goryczek orzęsionych. Te jednak są ukryte w niższych, zadrzewionych partiach Tatr.
Inną osobliwością rośliny jest wiek, którego potrafi dożyć - ponad 100 lat.
* początek strony * powrót do pięter roślinnych

Dzwonek alpejski (łac.) Campanula alpina, (D) Alpen-Glockenblume, (GB) Alpine Bellflower, (CZ) Zvonek alpinský, (SK) Zvonček alpský

Wygląd: Roślina dochodząca do 20 cm wysokości. Okryta jest długimi, wełnistymi włoskami. Z łodygi na cieńkich, długich szypułkach wyrastają kwiaty, stanowiące groniasty kwiatostan. Dolne kwiaty mają tak długie szypułki, że wydaje się, jakby wyrastały oddzielnie z różyczki liści. Cały kwiatostan jest gęsto białawo owłosiony. Kwiaty są zwisłe, duże (około 2,5 cm długości), barwy fioletowo-niebieskiej.
Wełnisty kielich, prawie tak długi jak korona, posiada 5 lancetowatych, owłosionych działek. Owłosienie tej rośliny zwiększa się wraz z wysokością jej stanowisk nad poziomem morza.
Owoce: Owoce dzwonka alpejskiego to jajowate, wielonasienne torebki, zwane puszkami, otwierające się u nasady trzema otworkami w czasie wysypywania nasion.
Dzwonek alpejski zawiera w swych tkankach rurki mleczne, z których przy przełamaniu rośliny sączy się lepki, biały sok.
Okres kwitnienia: Kwitnie od lipca (na zdjęciu już w czerwcu w Wielkim Ogrodzie Wielickim) do sierpnia.
Występowanie: Występuje we wschodniej części Alp i Karpat. W Polsce wyłącznie w Tatrach. Najniżej schodzi do wysokości ok.1400 m n.p.m, a w górę sięga prawie wierzchołka Gerlachu. Rośnie głównie wśród skał i turni, na upłazkach, na zboczach górskich - tylko na granicie. Na wapieniu wtedy, gdy wytworzy się na nim bardzo gruba warstwa próchnicy.
Nazwa: Nazwa rodzajowa odnosi się do kształtu korony; a cała nazwa polska jest dosłownym tłumaczeniem nazwy łacińskiej.
* początek strony

Fiolek żółty sudecki (łac.) Viola lutea sudetica, (D) Sudeten-Veilchen, (GB) Sudeten Mountain Pansy, (Cz) violka žlutá sudetská, (SK) fialka žltá sudetská

Roślina dochodząca do 30 cm wysokości, o nierozgałęzionych, podnoszących się pędach. Posiada duże jasnożółte (ok. 4 cm średnicy), długoszypułkowe kwiaty. Dolne płatki są z czarnofioletowymi prążkami, najniższy skierowany ku dołowi płatek jest większy od pozostałych, w zarysie sercowaty.
Owocem jest 3-klapowa torebka z licznymi nasionami. Na nasionach obecne jest tzw. ciałko mrówcze (elajosom) które zjadają mrówki i przyczyniając się, przy okazji do ich rozsiewania. Kwitnie od czerwca do lipca. Występuje w górach środkowej Europy i w Wielkiej Brytanii.
W Polsce rośnie w Sudetach, Karpatach (Barania Góra, Tatry).
W Tatrach występuje w piętrach: kosodrzewiny i halnym. Porasta wysokogórskie murawy i traworośla, na podłożu zarówno bogatym, jak i ubogim w węglan wapnia.
Zdjęcie: Zadnie Koperszady, połowa czerwca
* początek strony * powrót do pięter roślinnych

Goryczka Klusjusza, Goryczka krótkołodygowa, (łac.) Gentiana clusii (D) Clusius Enzian, (GB) Trumpet Gentian, (CZ) Hořec Clusiův, (SK) horcokvet Clusiov

Wygląd:Roślina o wysokości 5-15 cm. Przy nasadzie łodygi znajduje się różyczka zaostrzonych, skórzastych liści. Parocentymetrowa łodyga dźwiga ogromny kwiat osiągający wysokość do 7 cm., który jest osadzony w krótkim pięcioząbkowym kielichu. Korona kwiatu jest zrosła, lejkowata, u góry rozchyla się w 5 szerokotrójkątne płatki o barwie ciemnoniebieskiej. Płatki wewnątrz są jaśniejsze i posiadają charakterystyczne plamki. Kwiaty tej goryczki otwierają i zamykają się pod wpływem zmian temperatury.

Owoce: Owocem goryczki jest podłużna torebka wypełniona ciemnymi nasionami, dojrzewającymi w lipcu i rozsiewającymi się do końca lata.
Zapylenia dokonują wyłącznie trzmiele. Z nektaru goryczki krótkołodygowej korzystają motyle, pszczoły, chrząszcze, muchówki.

Okres kwitnienia: Kwitnie od maja do czerwca.

Występowanie: Występuje w Karpatach Wschodnich i Południowych, we wschodniej części Alp, na Bałkanach i Górach Dynarskich. W Polsce rośnie wyłącznie w Tatrach. Goryczka krótkołodygowa jest gatunkiem rzadkim, podlega ścisłej ochronie ale nie jest zagrożona wyginięciem.

Siedlisko: Rośnie na trawiasto-kamienistych, słonecznych zboczach, upłazach, w szczelinach i półkach skalnych ale tylko na podłożu wapiennym. Występuje od regla dolnego po piętro halne.

Nazwa: Nazwa gatunkowa pochodzi od nazwiska flamandzkiego medyka i botanika Charlesa de L’Escluse (Clusius). Natomiast nazwa rodzajowa (łacińska) pochodzi od króla Ilirii Gentiusa, który stosował goryczki przeciw zarazie.
* początek strony

Goryczka kropkowana (łac.) Gentiana punctata, (D) Tüpfel - Enzian, Getüpfelter, (GB) Spotted Gentian, (CZ) Hořec tečkovaný, (SK) horec bodkovaný

Wygląd: Roślina dochodząca do 80 cm wysokości, o grubym, walcowatym, bardzo gorzkim kłączu, z którego wyrasta gruba łodyga z liśćmi naprzeciwległymi, siedzącymi, odwrotnie jajowatymi, o wyraźnych nerwach. Kwiaty brudnawo żółte, ciemnofioletowo nakrapiane o dzwonkowatej koronie 2,5-3,5 cm długości są siedzące, zebrane na szczycie łodygi.
Wyrastają w kątach najwyższych liści. Słupek stale wystaje z kwiatu (nawet gdy korona zamyka się przy złej pogodzie i chroni pręciki przed zamoknięciem).
Owoce: Owocem goryczki jest torebka, pękająca na dwie części z której stopniowo wysypują się duże, okrągławe, błoniasto oskrzydlone nasiona, rozsiewane przez wiatr.
Zapylenia dokonują trzmiele, poszukujące nektaru, który mieści się na dnie rurki korony.
Okres kwitnienia: Kwitnie od połowy lipca do sierpnia.
Występowanie: Występuje w Karpatach, Alpach, górach Półwyspu Bałkańskiego, Sudetach.
W Polsce rośnie na Babiej Gorze i w Tatrach. W Tatrach rośnie zawsze na granicie, głównie w piętrze kosówki i halnym. Porasta zarośnięte piargi, trawiaste zbocza, traworośla, rośnie wśród kosówki.
Goryczka kropkowana jest objęta ścisłą ochroną. Jest rośliną leczniczą. Kłącze goryczki zawiera glikozydy stosowane w przemyśle farmaceutycznym.
Nazwa: Nazwa gatunkowa związana jest z ciemnofioletową nakrapianą korona. * początek strony * powrót do pięter roślinnych

Goryczka orzęsiona (Goryczuszka), (łac.) Gentiana ciliata (Gentianella), (D) Fransenenzian, (GB) Fringed Gentian, (CZ) Hořeček brvitý, (SK) Horeček brvitý
Wygląd: Niska roślina od kilku cm do ok. 30 cm.
Kwiaty jasnoliliowe lub błękitne pojedyncze lub wielokrotne osadzone na długich szypułkach. Płatki orzęsione na brzegach. Zdarzają się również goryczki albinosy o białych płatkach.
Występowanie: W Polsce rośnie na niższych położeniach górskich i na obszarach przyległych (na północ do linii Zamość–Kielce-Wrocław).
Biotop: suche i widne zarośla i zbocza, roślina pospolita. W Tatrach występuje głównie w reglu dolnym, rzadziej w reglu górnym i piętrze kosówki. Rośnie na podłożu zasobnym w węglan wapnia.
Najwyżej dochodzi do 1568 m na Babkach w grupie Siwego Wierchu.
Owocem jest pękająca na połowę torebka, na długim trzonku. Drobne i lekkie nasiona rozsiewa z łatwością wiatr.
Okres kwitnienia: od lipca do września, chociaż można ją jeszcze czasem spotkać w październiku.
Jest pod całkowitą ochroną, zapylana przez trzmiele, pszczoly, motyle.
Kwiaty otwierają sie przy temp powyżej 15 ⁰ C. Reagują nie tylko na bodziec termiczny ale również świetlny.
Łacińska nazwa gatunkowa pochodzi od słowa cilium, czyli rzęsa.
Zdjęcie: Bobrowiecka Przełęcz, połowa października
* początek strony * powrót do pięter roślinnych

Goryczka trojeściowa (łac.) Gentiana asclepiadea, (D) Schwalbenwurzenzian, (GB) Willow Gentian, (CZ) Hořec tolitovitý, (SK) Horec luskačovitý
Łukowato zwisła łodyga o długości do 1 m. Liście jajowate lub szeroko lancetowate, prawie siedzące o wyraźnych podłużnych nerwach. Kwiaty osadzone w kątach wyższych liści, kolory płatków ciemnolazurowo błękitne, liliowe, lub nawet błekitnobiałe.
Goryczka trojeściowa - Występuje w górach środkowej i południowej Europy, na Kaukazie.
Występowanie: lasy, aż po piętro kosodrzewiny. W Polsce we wszystkich pasmach Karpat, na obszarze Sudetów głównie w Karkonoszach. Spotyka się także pojedyncze stanowiska na wyżynach np. w Ojcowie. Rośnie w ziołoroślach, na łąkach, polanach, obrzeżach lasów i zarośli, brzegach potoków, na zarastających piargach - na różnych typach podłoża.
Okres kwitnienia: od sierpnia do września, jej pojawienie się zwiastuje nadejście jesieni.
Goryczka trojesciowa jest pod cześciową ochroną. Zapylana jest głównie przez trzmiele, które często próbuja nektar, przegryzajac rurkę kwiatową. Ma właściwości lecznicze.
Nazwa: Nazwa polska związana jest z obecnością gorzkich substancji u niektórych przedstawicieli rodzaju gentiana. Górale nazywają goryczkę trojeściową świecznikiem.
Zdjęcie: Przełęcz Iwaniacka, koniec września
* początek strony * powrót do pięter roślinnych

Goryczka wiosenna (łac.) Gentiana verna, (D) Frülingsenzian, (GB) Spring Gentian, (CZ) Hořec jarní, (SK) Horec jarný,
Występowanie: góry Europy i Azji. W Polsce występuje w Tatrach, Pieninach, na Wzniesieniu Gubałowskim. Jest gatunkiem prawnie chronionym, nierzadko kwitnie ponownie we wrześniu.
Roślina wapieniolubna, występuje na polanach, halach głównie w Tatrach Zachodnich. Łodyga 4 -15 cm długości, na szczycie jeden kwiat w kolorze ciemnolazurowobłękitnym. Liście dolne w różyczce, jajowate, eliptyczne lub łopatkowate. Liście łodygowe mniejsze
Okres kwitnienia od maja do sierpnia.
Goryczkę wiosenną zapylają owady o długiej trąbce. Kwiaty reagują bardzo silnie na bodźce termiczne, nawet różnica 1 ⁰C może powodować zwijanie się kielicha kwiatu. Równie silnie reagują na wstrzasy - dobrze, że u nas nie ma trzęsień ziemi ;-) Zdjęcie: Wielki Rozsudziec, Mała Fatra, połowa czerwca
* początek strony

Goździk wczesny (łac.) Dianthus praecox, (D) Nelke, (GB) Spring Pink, (CZ) Hvozdnik prenatý časný, (SK) Kninček peristý včasný,
Nazwa łacińska wywodzi się z greckiego: Dios, czyli Zeus i anthos, czyli kwiat i oznacza "kwiat Zeusa". Wysokość od 15 do 30 cm. Kwiaty białe lub różowe, pojedyncze na szczycie łodygi, wonne, płatki do 1/3 długości postrzępione
Liście długie, wąskie podobne do trawy
Okres kwitnienia od czerwca do lipca
Występowanie: występuje tylko w Karpatach Zachodnich (endemit), w Polsce w Tatrach i Pieninach. Jest rośliną wapieniolubną, a więc rośnie głownie w Tatarch Zachodnich od regla dolengo aż po piętro hal.
Goździk wczesny - jest rośliną chronioną.
Zdjęcie: Sokole Skały, Mała Fatra, połowa czerwca
* początek strony

Jaskier alpejski, (łac.) Ranunculus alpestris, (D) Alpen Hahnen- fuß, (GB) Alpine Buttercup, (CZ) Pryskyřník alpský, (SK) Iskerník alpinsky

Wygląd: Roślina dochodząca do 5-10 cm. Posiada liście długoogonkowe, grube, lśniące, brzegiem nierówno wcinane. Liście łodygowe są drobne, nieliczne, równowąskie. Na końcu każdej łodygi znajduje się jeden, duży o średnicy 1,5-2,5 cm o 5 szerokich białych płatkach korony kwiat. Środek kwiatu stanowią liczne pręciki i słupki. Zapylany jest przeważnie przez muchy.

Owoce: Owocem jaskra alpejskiego jest drobna, zielona niełupka, opatrzona na szczycie zagiętym dzióbkiem.

Okres kwitnienia: Kwitnie od maja do końca września

Występowanie: Występuje w górach środkowej i południowej Europy. W Polsce jedynie w Tatrach, głównie w piętrach kosówki i halnym. Dochodzi do 2500 m n p m, w dół obniża się do 900 m.(dolinki w okolicach Zakopanego).

Siedlisko: Rośnie przy źródliskach, na brzegach potoków, wilgotnych skałkach, żwirkach, skąpo trawiastych ale wilgotnych zboczach; głównie na wapieniu, ale na granicie nie należy do rzadkości.

Nazwa: Nazwa gatunkowa polska i łacińska wskazują na wysokogórski charakter rośliny.
Jaskier alpejski jest jednym z trzech naszych jaskrów o kwiatach białych, pozostałe gatunki z rodzaju Ranunculus (Jaskier) mają kwiaty żółte.
* początek strony

Jastrzębiec pomarańczowy, (łac.) Hieracium aurantiacum, (D) Orangerote Habichtskraut, (GB) Orange Hawk Bit (Devil's Paintbrush), (CZ) Jestřábník oranžový, (SK) Jastrabník pomarančový

Jest to rzadki gatunek byliny z rodziny astrowatych, występujacy głównie w Karpatach. Poza nimi występuje jedynie w pojedynczych na pojedynczych stanowiskach.

Wygląd: Roślina o wys. 20 - 60 cm. Posiada kilka liści odziomkowych, ułożonych na łodydze naprzemianlegle, im wyżej tym mniejsze. Liście są podłużne, wiotkie, pokrytek kutnerem.

Owoce: Niewielkie niełupki pokryte włosami. Dzięki nim są przenoszone przez wiatr.

Okres kwitnienia: Kwitnie od czerwca do września

Siedlisko: Występuje na górskich halach i łąkach na wys. 1000 - 2000 m n.p.m. zarówno na podłóżu granitowym jak i wapiennym.

Kwiaty Są barwy ciemnopomarańczowej do czerwonej

Kaczeniec, Knieć błotna górska, kaczyniec, (łac.) Caltha laeta (Caltha palustris subsp.laeta), (D) Dotterblume, (GB) Marshmarigold, (CZ) Blatouch bahenní sličný, (SK) Záružlie močiarne horské
Wysokość rośliny od 20 cm do 50 cm
Liście cimnozielone, sercowate. Kwiaty ciemnożółte, pięciopłatkowe, szeroko rozłożone
Występowanie: występuje w górach środkowej Europy, w Polsce we wszystkich pasmach górskich. Porasta miejsca mokre, zwykle wzdłuż potoków od regla dolnego do piętra hal (podłoże granitowe i wapienne).
Okres kwitnienia: od kwietnia do czerwca
Roślina trująca.
Zdjęcie: Siwa Polana, początek maja.
* początek strony * powrót do pięter roślinnych

Krokus (szafran spiski) (łac.) Crocus scepusiensis, (D) Frülingskrokus, (GB) Scepusien Crocus, Šafrán Spišský, (SK) Šafrán Spišský
Nazwa gatunkowa jest zlatynizowaną nazwą Spiszu
Wysokość do 20 cm, liście odziomkowe, wąskie, szpiczaste (tzw. wąskolancetowate), kwiaty promieniste, duże, liliowe, zewnętrzne części płatków mają ciemniejsze plamy.
Krokus z powodu swego kształtu nazywany jest przez górali "tulipankiem".
Okres kwitnienia od marca do kwietnia, w wyższych partiach gór można spotkać je również w maju.
Występowanie: od niżej położonych polan i łąk po piętro hal. Kwiatek ten występuje na ogół w postaci efektowych pól krokusich np. na Polanie Chochołowskiej, Polanie Huciska i Siwej Polanie w Dolinie Chochołowskiej, Niżniej Kirze Miętusiej, Polanie Pisanej i Polanie Smytniej w Dolinie Kościeliskiej, na Polanie Kalatówki.
POza Tatrami występuje w Karpatach Zachodnich. W Polsce - na Babiej Górze, Beskidzie Małym, Gorcach, na Pilsku. Poza górami w okolicy Brzeska. Rośnie głównie na wapieniu i fliszu, czasem na granicie.
Roślina chroniona.
Zdjęcie: Polana Huciska, koniec kwietnia
* początek strony * powrót do pięter roślinnych

Kuklik górski (łac.) Geum montanum, (D) Bergnelkenwurz, (GB) Mountain Avens, (CZ) Kuklík horský, (SK) Kuklík horský
Wysokość do 40 cm, kwiaty złotożółte, duże. Liście lirowate, przerywanopierzaste, listek szczytowy, duży, karbowany.
Okres kwitnienia: W niższych halach kukliki zakwitają w maju i kwitną do późnej jesieni. Czasem jeszcze w listopadzie, jeżeli śnieg nie przysypał gór złocą się wśród żółkniejących traw duże kwiaty kuklika. (Zofia Radwańska-Paryska).
Wg prof. Mirka kukliki kwitną od maja do września.
Występowanie: Można go spotkać częściej na podłożu granitowym, niż na wapiennym. Porasta obszary mniej wilgotne. W niektórych miejscach rośnie tak gęsto, że tworzy posplatane darnie. Siega od prawie 800 aż po blisko 2600 m. Rośnie w traworoślach i wysokogórskich murawach.
Występuje w górach środkowej i południowej Europy. W Polsce spotykany w Karpatach i Sudetach.
W chwili owocowania łodygi kwiatowe przyozdabiają się w szare fryzurki, przypominające owocostany sasanki alpejskiej. Piórkowate włosy fryzurki to aparat lotny poszczególnych owocków-niełupek, które dzieki niemu mogą być roznoszone przez wiatr.
Kuklik górski jest zapylany przeważnie przez muchy, ssące nektar z miodników (gruczoły roślin owadopylnych, wydzielające nektar zwabiający owady) ukrytych między pręcikami.
Nazwa gatunkowa montanum = górski wskazuje na wyraźny związek gatunku z górami.
Występowanie: obszary mniej wilgotne od regla dolnego, aż po pietro hal. Ten na zdjęciu rósł sobie w połowie wrzesnia w partiach kosodrzewiny na stokach Wołowca. * początek strony * powrót do pięter roślinnych

Lepnica bezłodygowa (łac.) Silene acaulis, (D) Stengelloses Leimkraut, (GB) Moss Campion, (CZ) Silenka bezlodyžná, (SK) Silenka bezbyľová
Lepnica bezłodygowa to roślina arktyczno-górska o kwiatach od różowych do jasnopurpurowych. W Polsce rośnie tylko w Tatrach, tworząc zbite poduszki albo spore darnie. Jest to roślinka niziutka, zarastajaca upłazki, trawiaste zbocza, piargi, murawki miedzyskalne, zarówno na wapieniach, jak i na granitach. Podchodzi pod szczyt Gerlachu, a w dół schodzi nisko, prawie do 1000m. Poducha lepnicy, niezależnie od swej wielkości posiada zawsze tylko jeden bardzo długi korzeń, siegajacy w głąb gruntu czasem nawet ponad metr. Dzięki temu może doskonale zakorzenić się w pozornie bezwodnym gruncie między piargami i kamieniami. Z różyczek liściowych wyrastają w czerwcu krótkie szypułki, zakończone pojedynczym kwiatkiem, wyglądajacym z bliska , jak malutki goździk. Kwiatów tych kwitnie zazwyczaj tak wiele, że cała poducha wygląda z daleka całkowicie różowo. W wyższych położeniach lepnica kwitnie później, a czasem nawet w jesieni zakwitają spóźnione kwiatki. Kwiaty są zapylane przez muchy, motyle, pszczoły, żuki. Dojrzały owoc ma kształt podłużnej torebki, pękającej od góry pięcioma ząbkami i wysypujacej dużo czarniawych nasion. Lepnica znosi doskonale letnie przymrozki i nieraz obserwowano, że poduszki zamarzały na sztywno przez parę nocy z rzędu, a w dzień odmarzały i kwitły dalej bez dostrzegalnej szkody.
Okres kwitnienia: od czerwca do lipca.
Zdjęcie zrobiłem w Dolinie Jaworowej pod Przełęcza Lodową (połowa czerwca). * początek strony

Niezapominajka alpejska (łac.) Myosotis alpestris, (D) Alpen-VergiBmeinnicht, (GB) Alpine Forget-me-not, (Cz) pomnika alpinský, (SK) niezábudka alpska
Wygląd: Roślina do 30 cm wysokości, owłosiona. Liście łopatkowatolancetowate, wydłużone, owłosione, dolne zwężone w ogonek. Kwiaty intensywnie niebieskie, wydzielają delikatny zapach miodu, 5-krotne, na szypułkach, o płatkach płasko rozpostartych z żółtymi osklepkami (łuski, tworzące rodzaj pierścienia).
Okres kwitnienia: Kwitnie od czerwca do sierpnia.
Występowanie: Rośnie na żwirkach, rumowiskach skalnych, w źródliskach, na trawiastych upłazach, częściej na wapieniu niż na granicie, od 1200 m aż po 2450 m.
Występuje w górach Europy. W Polsce: dość częsta w Tatrach i na jednym stanowisku w Karkonoszach.
Nazwa: Nazwa łacińska jest złożeniem dwóch słów greckich: mys=mysz i us=ucho i tłumaczy się jako mysie uszko, co jest nawiazaniem do kształtu i owłosienia liści. Ta na zdjęciu rosła na wilgotnym podłożu wśród kępek lepnicy bezłodygowej w Dolinie Jaworowej pod samą Przełęcza Lodową, a więc na wysokości ok. 2300 m. * początek strony

Omieg kozłowiec (łac.) Doronicum clusii (D) Clusius' Gemswurz, (GB) Clusius' Leopard's-bane (CZ) kamzičnik Clusiův, (SK) kamzičnik chlpaty
Wygląd: Omieg kozłowiec dochodzi do 30 cm wysokości. Posiada różyczki płonnych, niewysokich, przyziemnych liści oraz liście łodygowe, węższe ale i wyższe osadzone naprzemianlegle. Łodyga, jedne i drugie liście są owłosione na wierzchu i od spodu. Łodygi zakończone są tylko jednym koszyczkiem kwiatowym o żółtej barwie. Średnica koszyczka dochodzi do 7 cm.

Owoce: Owocem kozłowca jest niełupka z żółtym puchem kielichowym służącym do rozsiewania się na większe odległości.

Okres kwitnienia: Kwitnie od lipca do września - w wyższych, zacienionych miejscach. Należy do roślin wieloletnich.

Występowanie: Występuje w Pirenejach, Karpatach, Alpach. W Polsce rośnie wyłącznie w Tatrach.

Siedlisko: Rośnie w traworoślach, na trawiastych upłazkach, półkach skalnych, trawiastych zboczach, wysokogórskich murawach tylko na podłożu granitowym. Występuje od piętra kosówki po piętro turni (na Rysach, Gerlachu). Jest pospolitą rośliną.

Nazwa: Nazwa łacińska pochodzi od nazwiska medyka i botanika Charlesa de L’Escluse (Clusius). Nazwa gatunkowa wskazuje na to, że jest chętnie zjadany przez kozice. W XVIII w wierzono, że pomaga skutecznie na zawroty głowy. Górale nazywali kozłowiec kozim korzeniem. Omiegi kozłowce są także przysmakiem świstaków.

* początek strony

Orlik pospolity, (łac.) Aquilegia vulgaris, (D) Gemeine Akelei, (GB) Columbie, (CZ) Orliček planý, (SK) orliček obyčajný

Wygląd: Jest byliną osiągającą od 30 – 80 cm wysokości. Posiada wzniesioną, nieco rozgałęzioną, lekko owłosioną łodygę. Korzeń jest krótki, mocny.
Kwiaty: są koloru ciemnofioletowego, ciemnoniebieskiego, czasami różowe. Złożone są z 5 płatków korony, zaopatrzonych w długą hakowato zagiętą ostrogę z miodnikiem, wyrastającą spomiędzy listków kielicha. Posiada liczne pręciki i słupki.
Owoce: Owocem jest mieszek z licznymi, czarnymi, błyszczącymi nasionami. Kolorowe kwiaty zapylane są przez trzmiele długopyszczkowe, pszczoły.
Okres kwitnienia: Kwitnie od maja do lipca.
Występowanie: Występuje w południowej i środkowej Europie, najdalej sięga po Skandynawię.
W Polsce ma rozproszone stanowiska na niżu i w górach.
W Tatrach rośnie na podłożu zasobnym w węglan wapnia, w zaroślach, widnych lasach, na zrębach, kamienistych zboczach. Głównie w reglach, rzadziej w piętrze kosodrzewiny.
Nazwa: Nazwa gatunkowa polska pochodzi od łacińskiego aquila = orzeł i wskazuje na kształt ostrogi przypominający zakrzywione szpony albo dziób orła.
Orlik pospolity jest rośliną prawnie chronioną.
* początek strony

Ostróżka tatrzańska (łac.) Delphinium oxysepalum, (GB) Larkspur (D) Rittersporne, (CZ) Stračka tatranská, (SK) Stračonôžka tatranská
Ostróżka tatrzańska to roślina górska rosnąca na wys. 1000 - 2100 m, stanowi rzadki endemit zachodniokarpacki z rodziny jaskrowatych.
Wygląd: Łodyga: wzniesiona, gruba i mięsista, nierozgałęziona. Wysokość: 50 - 100 cm.
Liście duże, nagie lub słabo owłosione z dużymi i grubymi ogonkami umieszczone naprzeciwlegle.
Kwiaty: Na szczycie łodygi kwiatostan zebrany w grono. Kwiaty są koloru intensywnie niebieskiego lub fioletowego, o długości 22 - 40 mm i szer. 6 - 12 mm, mają wykształconą ostrogę.
Owoce: Owoce występują w postaci niewielkich mieszków o niebieskawym zabarwieniu zawierające nasiona ze skrzydełkami rozsiewanymi przez wiatr.
Występowanie: Występuje w Tatrach, Tatrach Niżnich, w Paśmie Choczańskim i w Małej Fatrze.
Siedlisko: Rośnie zarówno na podłożu wapiennym (np. Czerwone Wierchy) jak i granitowym (np. Dolina Białej Wody) w ziołoroślach lub na zarastających piargach. Chętnie porasta wilgotne okolice potoków.
Okres kwitnienia: od lipca do sierpnia.
Cała roślina z wyjątkiem kwiatów jest trująca. Jej spożycie powoduje spadek ciśnienia krwi, kłopoty z oddychaniem, a w skrajnym przypadku prowadzi do śmierci.
Kwiaty natomiast są ulubionym pokarmem kozic.
Ostróżka tatrzańska tworzy z ostróżka wyniosłą mieszańce.
Jest rośliną bardzo dobrze utrzymująca glebę i chroniącą grunt przed erozją.
Nazwa: Polska nazwa rodzajowa ostróżki tatrzańskiej odnosi się do kwiatów posiadających grubą, brodawkowatą ostrogę. Łacińska nazwa gatunkowa oxysepalum jest złożeniem słowa greckiego oxys (ostry) i łacińskiego sepalum, czyli działka i oznacza: o ostrych działkach.
* początek strony

Pełnik siedmiogrodzki (łac.) Trollius transsilvanicus, (D) Trollblume, (CZ) Upolin nejvyšší, (SK) Žlatahlav najvyšší
Odmiana pełnika europejskiego, występuje tylko w Tatrach. z rodziny Jaskrowatych (Ranunculaceae ). Piękna i dostojna roślina o liściach głęboko pięciodzielnie powycinanych i zazębionych, przypominających nieco liście jaskra. Kwiaty stanowią niewielkie cytrynowożółte różyczki.
Pełnik rośnie najczęściej w piętrze hal, zarówno na podłożu wapiennym jak i granitowym. Najniższe znane występowanie to Siwa Polana, ok. 940 m, najwyższe do 2135 m na zboczach Hawrania. Lubi wilgotne upłazy - dobrze zraszane porastające piarżyska, trafia się wśród ziołorośli, nad potokami, w okolicy źródlisk.
Jest rosliną trującą , dlatego pasące zwierzęta omijają go. Ma przyjemny , delikatny zapach. Roślina jest zapylana przez pszczoły, muchy, trzmiele, mniejsze chrząszcze. Owoce pełnika to małe mieszki, z których każdy zakończony jest małym niby-kolcem - stwardniałą szyjką słupka. Czarne, kuliste nasiona dojrzewają pod koniec sierpnia. Kształt kwiatów pełnika posłużył góralom jako motyw dekoracyjny, głównie przy hafcie na serdakach.
W gwarze góralskiej określany jest jako górska róża, lub leluja. W Tatrach Polskich jest rośliną dość rzadką z powodu zrywania i wykopywania z korzeniami. Na nizinach rośnie zbliżony gatunek, pełnik europejski. Oba gatunki są chronione w całej Polsce.
Okres kwitnienia od maja do czerwca
Na zdjęciu pełnik z doliny Wielickiej - Ogrody Wielickie. * początek strony

Pierwiosnka (pierwiosnek) łyszczak (łac.) Primula auricula, (D) Aurikel, (GB) Auricula, (Cz) prvosenka medvědi ouško, (SK) Prvosienka hola

"Skalne prymulki" jak ją nazywają górale, porastają urwiste murawy, piargi pod ściankami skalnymi, skały zasobne w węglan wapnia.
Zakres wysokości jej występowania w Tatrach wynosi od 950 m do 2000 m.
W Polsce rośnie tylko w Tatrach (w Pieninach wyginęła, wg prof. Mirka). Poza Tatrami występuje w Alpach, Karpatach, górach Półwyspu Bałkańskiego.
Jest rośliną różyczkową, łodyga, mocna, bezlistna, dochodzi do 25 cm wysokości. Na szypułkach wyrasta nieregularny baldach (podbaldach) składający sie z kilku do kilkunastu intensywnie żółtych, pachnących morelami, kwiatów. Pierwiosnkie te zapylane są przez trzmiele.
Okres kwitnienia: od kwietnia do czerwca.
Wygląd: Liście - duże, mięsiste z chrząstkowatym obrzeżem i zazwyczaj omączone z wierzchu białawym, woskowym nalotem, zebrane są w przyziemną różyczkę.
Owocem łyszczaka jest torebka otwierająca się górą i wysypująca mnóstwo lekkich, ciemnobrunatnych, wiatrosiewnych nasion.
Zdjęcie: Polana Stoły, połowa maja.
* początek strony * powrót do pięter roślinnych

Pierwiosnka wyniosła (Pierwiosnek wyniosły), (łac.) Primula elatior, (D) Waldschlusselblume, (GB) Oxlip (Primrose), (CZ) Prvosenka vyšši, (SK) Prvosienka vyššia
Wysokość rośliny od 10 do 40 cm
Liście okrągławe lub podłużne jajowate, krótko owłosione, pomarszczone. Kwiaty siarkowżółte z pomarńczowym pierścieniem w gardzieli w grupach, zwabiają motyle, pszczoły, trzmiele, które je zapylają, wyczuwając brzoskwiniowy zapach.
Występowanie: występuje w Europie, po granice Syberii. W Tatrach rośnie niezależnie od podłoża od regla dolnego aż po piętro halne. Lubi widne lasy, zarośla, polany, Roślina pospolita. Poza Tatrami częściowo chroniona.
Okres kwitnienia: od marca do maja (prof. Mirek podaje, że do lipca)
Pierwiosnka jest rośliną leczniczą, może być również trująca - chroniona.
Zdjęcie: Droga pod reglami, początek maja.
* początek strony * powrót do pięter roślinnych

Rojnik górski (łac.) (łac.) Sempervivum montanum, (D) Berg-Hauswurz, (GB) Mountain Houseleek , CZ) netřesk horský, (SK) skalnica horská
Wygląd: Roślina o wysokości 5-20 cm. Tworzy mniejsze lub większe różyczki, złożone z grubych, pękatych, zaostrzonych liści, które stanowią rodzaj ścisłej, zbitej darni. Różyczki te ,,roją się” jedna przy drugiej (stąd polska nazwa rośliny). Ze starszych różyczek wyrastają łodygi kwiatowe gęsto pokryte liśćmi ustawionymi skrętolegle na których pojawia się kwiatostan złożony z ciemnoróżowofioletowych z kilku, kilkunastu kwiatów. Po kolorze okazałych kwiatów można odróżnić rojnika górskiego od pospolitego. W mięsistych liściach i łodygach rojnik gromadzi wodę i dzięki temu może przetrzymać długie okresy suszy.

Owoce: Owocem rojnika są małe, liczne mieszki, u nasady zrośnięte, zawierające lekkie nasiona, rozsiewane przez wiatr często nawet w czasie zimy.

Okres kwitnienia: Kwitnie od lipca do sierpnia.

Występowanie: Występuje w Pirenejach, Karpatach, Alpach, na Korsyce. W Polsce rośnie w Tatrach, na Babiej Górze, Bieszczadach.

Siedlisko: Rośnie na trawiasto-piarżystych upłazach, pomiędzy kamieniami, wśród skał, na usypiskach i piargu, przeważnie na kwarcytach i na granicie. Zasięg występowania rojnika górskiego ciągnie się od piętra kosówki po piętro turni. Ale występuje głównie w piętrze hal.

Nazwa: Nazwa łacińska rodzaju, pochodząca od słów łacińskich; semper czyli zawsze i vivum = żywy, co wskazuje na dużą jego żywotność. Wiedzieli o tym górale podhalańscy i wieszali luźno w oknach kwitnące rojniki. Pozbawione wody rośliny zachowywały długo świeżość.
Rojnik górski objęty ścisłą ochroną gatunkową.
* początek strony

Sasanka biała (alpejska) (łac.) Pulsatilla alba=Pulsatilla alpina, (D) Alpen-Kuchenschelle, (GB) Alpine Pasqueflower, (Cz) koniklec bílý, (SK) Poniklec Biely
Roślina dochodząca do 30 cm wysokosci, o grubym kłączu i łodydze odstająco jedwabiście owłosiej. Na szczycie łodygi zakwita zawsze tylko jeden kwiat, o sześciu działkach okwiatu, nie zróżnicowanych na kielich i koronę, Płatki sasanki są śnieżnobiałe z wierzchu, na spodzie niebieskawoszarawe i włochate. Posiada liczne, żółte pręciki.
Owocostanem jest "czuprynka", która składa się z poszczególnych owocków-niełupek opatrzonych długim piórkiem, powstałym z wydłużonej szyjki słupka. Liście sasanek jesienią nabierają różnych odcieni: poprzez żółte, pomarańczowe, czerwone do purpurowych i purpurowofioletowych.
Sasanka alpejska zapylana jest przez błonkówki, czyli min. osy, pszczoły, które zjadają pyłek. Nektaru sasanka nie wydziela.
Okres kwitnienia od maja do sierpnia.
Niekiedy można znaleźć spóźnioną sasankę kwitnacą jeszcze w jesieni.
Występowanie: poza Tatrami sasanka występuje w górach środkowej i południowej Europy oraz na Kaukazie. W Polsce w Karkonoszach, Górach Izerskich, na Babiej Górze. W Tatrach rośnie głównie w pietrze halnym, występuje do wysokości blisko 2250 m, bardzo rzadko w pietrze turni, reglu górnym. Zarasta ona trawiaste zbocza, upłazy, łączki górskie - tam gdzie jest granit, a na wapieniu tylko wtedy, gdy znajdzie się na nim dostateczna warstwa próchnicy.
Jest rośliną trujacą , prawnie chronioną.
Górale nazywają ją Marficniok, ponieważ jej liście przypominają nieco nać marchwi.
Zdjęcie: Ogrody Wielickie, początek lipca.
* początek strony * powrót do pięter roślinnych

Storczyk plamisty (także: Kukułka plamista, stoplamek plamisty), (łac.) Dactylorhiza maculata, (D) Geflecktes Knabenkraut, (GB) Heath Spotted-orchid , (CZ) Vstavač plamatý, (SK) Vstavač škvrnitý
Wygląd: Posiada pełną, do połowy ulistnioną łodygę dochodzącą do 65- 70 cm wysokości. Liście, w ilości 8-10, czasem 4 lub 5, lancetowate, tępe (z wyjątkiem najwyższych) z wierzchu ciemnozielone, przeważnie z brązowymi plamami (co znalazło oddźwięk w nazwie tego gatunku), a od spodu niebiesko-zielone. Odstają od łodygi.
Kwiatostanem storczyka plamistego jest kłos wielokwiatowy - bardzo gęsty, walcowaty, złożony z jasnofioletowych, różowych lub białawych kwiatów, które są prawie bezwonne. Kwiaty grzbieciste. Składają się z 6 płatków. Jeden z płatków przekształcony jest w tzw. "warżkę", która jest bardzo barwna, szeroka, trójkątna, z rysunkiem pętli, linii i kropek, wysunięta do przodu i służy owadom do lądowania. Posiada plamiste działki.
Występowanie: Storczyka plamistego spotkać można prawie w całej Europie, w strefie umiarkowanej Azji, północnej Afryce. W Polsce jest pospolita rośliną.
W Tatrach występuje po regiel dolny na glebach wapiennych. Rośnie zarówno na suchych jak i bagnistych, torfiastych łąkach, pastwiskach, w zaroślach i lasach liściastych.
Okres kwitnienia: od czerwca do lipca.
Zapylany jest przez owady. Wytwarza maleńkie nasionka bez substancji zapasowych, które rozsiewa wiatr. Storczyk plamisty może wydać w jednym owocu 100 tysięcy i więcej nasion.
Jest rośliną leczniczą i prawnie chronioną.
* początek strony * powrót do pięter roślinnych

Szarotka alpejska (łac.) Leontopodium Alpinum, (D) Edelweiß, (GB) Edelweiss, (Cz) plesnivec alpinský, (SK) Plesnivec alpinský
Roślina o wysokości 5 - 20 cm, gęsto owłosiona filcowatym, srebrzystopopielatym kutnerem, o charakterystycznych jasnych, kutnerowatych, promieniście ustawionych liściach otaczajacych kwiatostany. Włoski (kutner) - to ochrona przed zimnem, przed gorącem, przed wyparowaniem za dużych ilości wody.
Tzw., kwiat" szarotki nie jest oczywiście kwiatem, tylko złożonym tworem. Owe puszyste, gwiazdkowato ułożone "płatki"- to są tylko zwykłe liście, dłuższe lub krótsze, gęsto zebrane, bardziej pokaźne i efektowniejsze niż łodygowe, tworzą podkwiatostanową okrywę główki szczytowej, złożonej z kilku, malutkich koszyczków. A każda taka maleńka kulka poszczególnego koszyczka składa się z żółtych kwiatów: męskich umieszczonych w środku koszyczka i żeńskich okalających je brzegiem.
Okres kwitnienia: od czerwca do sierpnia.
Kwiaty są owadopylne, zapylane przez muchy i chrząszcze, czasami samopylne.
Występownie: Alpy, Apeniny, Karpaty, góry Półwyspu Bałkańskiego, a także Syberia, Chiny, Japonia.
W Polsce występuje tylko w Tatrach. Sięga po pietro halne, w dół schodzi do wys. 750 m n.p.m.
Rośnie na naskalnych murawach, na półkach, w szczelinach skalnych, czasem nawet wśród trawy, ale wyłącznie na podłożu bogatym w węglan wapnia.
Genetycznie szarotka związana jest z Azją Wschodnią, skąd do nas dotarła w epoce lodowcowej
Jej góralska nazwa to "kocie łapki", stanowi popularny, motyw zdobniczy. Jest rośliną "nieśmiertelną"- po zerwaniu, przez wiele lat zachowuje swoje kształty i barwy, dlatego dawniej masowo była zrywana.
Jest jedną z pierwszych roślin objętych ochroną gatunkową. Chroniona jest w wielu krajach europejskich, głównie alpejskich i karpackich.
Zdjęcie: Dolina Strążyska, początek października
* początek strony * powrót do pięter roślinnych

Tłustosz alpejski (łac.) Pinguicula alpina, (D) Alpen-Fettkraut, (GB) Alpinie Butterwort, (Cz) Tučnice alpinská, (SK) Tučnica alpinska

Wygląd: Roślina owadożerna o wysokości od 5-15 cm. Jego jasnozielone, mięsiste liście, rozpościerające się małą różyczką na ziemi, mają charakterystyczny, jakby mokry lub tłusty połysk. (Stąd nazwa - łac. pinguis = tłuszcz). Są one siedzące, ogruczolone, o podwiniętych brzegach ku górze, bardzo kruche i soczyste. Liście te wydzielają śluzowatą, kleistą ciecz, do której przylepiają się drobne muszki lub komary siadające na błyszczącej powierzchni. Liście ze zdobyczą zaczynają powoli zaginać się brzegiem coraz bardziej ku środkowi, równocześnie wydzielają sok trawienny, oblewający ciało schwytanego owada. Po skończonym trawieniu (trwa to 2-3 dni) liście powoli się odwijają i przyjmują normalne położenie.
Z końcem maja z różyczki liści wyrasta (jedna lub więcej) łodyga zakończona białym kwiatem.
Kwiaty: są grzbieciste (o jednej płaszczyźnie symetrii), zaopatrzone w ostrogę. Środkowa łatka korony ma 3 żółte plamki. Zapylenie zachodzi dzięki owadom.
Owoce: Owocem jest mała, brunatna torebka zawierająca drobne, okrągłe, ciemne nasionka przenoszone przez wiatr.
Okres kwitnienia: Kwitnie od maja do sierpnia.
Występowanie: Występuje w Europie (Alpy, Karpaty, Pireneje, Skandynawia) oraz w Azji Środkowej.
W Polsce rośnie tylko w Tatrach na wilgotnych skałkach, źródliskach, nad brzegami potoków, mokrych młaczkach, w miejscach zacienionych.
Tłustosz alpejski najczęściej występuje na wapieniu, rzadziej na granicie, gdzie w Tatrach sięga ponad 2000 m.
Jest to roślina prawnie chroniona i jest jedynym górskim gatunkiem tłustosza w Polsce.
* początek strony

Tojad dzióbaty (łac.) Aconitum variegatum, (D) Bunter Eisenhut, (GB) Variegated Monk’s Hood, (CZ) Oměj různobarvý, (SK) Prilbica pestrá

Wygląd: Roślina dochodząca do 1,5 m wysokości, o bulwiasto zgrubiałym korzeniu i wzniesionej, nagiej łodydze. Posiada dłoniastosieczne liście, wyraźnie unerwione, matowe i cienkie, ząbkowane lub pierzastowcinane. Kwiaty zwykle liczne, niebieskofioletowe, czasem fioletowe lub wyjątkowo białe, zebrane w groniaste rozpierzchłe kwiatostany. Różni się od tojadu mocnego znacznie wyższym hełmem do 2,5 razy wyższym niż jego szerokość, zwężonym i pochylonym ku przodowi.
Owoce: Owoce to mieszki, w których znajdują się oskrzydlone, trójkanciaste, z jasnym poprzecznym prążkowaniem o długości ok. 4 mm nasiona.
Zapylenia dokonują trzmiele długossawkowe.
Okres kwitnienia: Kwitnie od lipca do września.
Występowanie: Występuje w górach Europy środkowej i południowej. W Polsce rośnie w Sudetach, Karpatach oraz ich przedgórzach, bywa rozproszony na niżu.
W Tatrach rośnie w piętrach reglowych, wyjątkowo w piętrze kosówki zwłaszcza na podłożu zasobnym w węglan wapnia, ale także na granicie. Lubi upłazy skalne, ustalone piargi, brzegi lasów i polanek, ziołorośla, wilgotne łąki, doliny rzek i potoków. Rośnie pojedynczo, nie tworzy dużych skupień jak tojad mocny.
Tojad dzióbaty jest rośliną trującą i objętą ścisłą ochroną
Nazwa: Nazwa łacińska rodzaju podkreśla silnie trujące właściwości związane z obecnością alkaloidów (z gr. akoniton czyli roślina trująca).
* początek strony

Tojad mocny (łac.) Aconitum firmum, (D) Eisenhut (Sturmahut), (GB) Firm monk’s-hood, (CZ) oměj šalamounek tuhý, (SK) prilbica tuhá

Wygląd: Jest rośliną wysoką, dochodzącą do 1,5 m. Z grubego, bulwiastego korzenia wyrasta sztywna, naga, w środku pusta łodyga, ulistniona skrętolegle. Liście duże, dłoniasto podzielone na kilka odcinków. Tojad posiada kwiaty szypułkowe, ciemno-granatowo-fioletowe. Mają one kształt hełmiasty. Hełm i cztery płatki poniżej niego, to przekształcony kielich. Korona ukryta jest wewnątrz hełmu w postaci 2 płatków przekształconych w listki miodnikowe. Kwiatostan jest gronem.
Owoce: Owoce tojadu to podłużne mieszki, zawierające liczne, czarne, oskrzydlone nasiona, dojrzewające we wrześniu i rozsiewające się czasami jeszcze zimą.
Zapylany jest wyłącznie przez długojęzyczkowe trzmiele, które są jedynymi owadami mogącymi sięgnąć w głąb hełmu do miodników. Dlatego zasięg tojadu pokrywa się na świecie z zasięgiem trzmiela.
Okres kwitnienia: Kwitnie od lipca do września.
Występowanie: Występuje w Karpatach i Sudetach. W Polsce w Tatrach, na Orawie, Babiej Górze, Pilsku, Beskidzie Śląskim, Beskidzie Żywieckim.
Rośnie na wapieniu i granicie od regla dolnego po piętro hal a nawet turni np. Niżnie Rysy Występuje w lasach, na zrębach, polankach, wśród kosówki, ustalonych piargach, w ziołoroślach, wzdłuż potoków i rzek Nazwa: Jego nazwa góralska brzmi omiag, mordownik, konik, trzewiczki.
Nazwa gatunkowa łacińska jak pisze prof. Mirek pochodzi od słowa (firmum = mocny) co wskazuje na mocny wygląd rośliny. Inne źródle podają, ze nazwa łacińska pochodzi od greckiego en akonias = nagie, niedostępne skały, lub greckiego i łacińskiego aconitum, co jest równoznaczne z jadowitą rośliną. I faktycznie tojad mocny jest rośliną silnie trującą. Podlega ochronie gatunkowej. Jest doskonałym utrwalaczem osypujących się zboczy.
* początek strony

Urdzik karpacki (łac.) Soldanella carpatica, (D) Karpatentroddelblume, (GB) Carpathian snowbell, (CZ) Dřipatka karpatská, (SK) Soldanelka karpatská
Urdzik, zwany jest też jaślinkiem.
Wysokość rośliny od 5 do 20 cm
Liście ciemnozielone, grube, skórzaste, okrągłe.
Kwiaty fioletowe (wyjątkowo - białe - albinosy) w grupach od 1 do 3. Płatki głęboko podzielone na wąskie strzępki.
Występowanie: od regla dolnego do pietra hal, stanowi endemit zachodniokarpacki, czyli nie występuje nigdzie
poza Karpatami Zachodnimi. Rośnie na wszystkich typach podłoża.
W Polsce poza Tatrami występuje na Pilsku, Babiej Górze, Policy, w Gorcach, Małych Pieninach, Wzniesieniu Gubałowskim.
Rośnie w górskich lasach bukowych, jodłowych, świerkowych, na halach i murawach naskalnych, w ziołoroślach, wyleżyskach, na brzegach potoków.
Okres kwitnienia: od kwietnia do lipca.
Zdjęcie: Droga pod reglami, początek maja
* początek strony

Wierzbówka kiprzyca (łac.) Epilobium angustifolium, (D) Schmalblättriges Weidenröschen, (GB) Chamaenerion angustifolium, (US) fireweed, (Can) great willowherb, (CZ) Vrbovka úzkolistá, (SK) Kyprina úzkolistá
Roślina należąca do rodziny wiesiołkowatych. Znana także jako wierzbownica kiprzyca lub wierzbówka wąskolistna.


Wygląd: Łodyga dochodzi do 50 - 150 cm, w sprzyjających okolicznościach dorasta do 2 m. Łodygi wyrastające z kłącza są pojedyncze, lub rozgałęzione, proste, nagie i czasem zabarwione na czerwono.
Liście: ułożone się na łodydze skrętolegle, kształt: od lancetowatych do podłużnych, miękkie, siedzące lub krótkoogonkowe, z zaostrzonymi końcami i nasadami.
Kwiaty: o średnicy 2 - 4 cm występują w gronach szczytowych, płatki w kolorze różowoczerwonym z domieszką fioletu. Szyjka słupka z czterołatkowym znamieniem.
Okres kwitnienia:Kwitnie od lipca do sierpnia (w sprzyjających warunkach do września).
Siedlisko: Roślina synantropijna, rośnie na żwirowiskach, skrajach lasu, wiatrołomach, porębach, przy drogach i nasypach kolejowych, na łąkach, pastwiskach. W Tatrach porasta hale aż po piętro kosodrzewiny. Rośnie zarówno na podłożu granitowym jak i wapiennym. Jest rośliną wskaźnikową dla gleb próchniczych i bogatych w azot.
Wykazuje dużą skuteczność w międzygatunkowym wyścigu po wodę, składniki odżywcze i światło.
Nazwa:Nazwa angielska Chamaenerion odnosi się do jej podobieństwa do oleandra (gr. chamai = niski, nerion = oleander).
Ciekawostki: Jest to roślina jadalna, dawniej w Rosji i Anglii gotowano ze świeżych liści rodzaj herbaty. Na Kamczatce spożywano świeże kłącza wierzbówki, a w Kanadzie po ugotowaniu.
W wielu miejscach stosowana była jako roślina lecznicza ze względu na dużą zawartość witaminy C i prowitaminy A.
Z jej puchu kielichowego wyrabiano dawniej knoty do świec.
Jest to roślina midodajna, z 1 ha wierzbówki pszczoły potrafią wyprodukować 600 kg miodu.

Zawilec narcyzowy, (łac.) Anemone narcissifolia, (D) Narzissen Windröschen,Berghähnlein, (GB) Narcissus-flowered Anemone, (CZ) Sasanka narcisokvětá, (SK) veternica narcisokvetá

Wygląd: Roślina dorastająca do 60 cm wysokości. Posiada mniej lub bardziej owłosioną łodygę, całą bezlistną. Dopiero pod nasadą kwiatostanu mieści się niby-okółek trójdzielnych, siedzących liści, pociętych na nierówne, owłosione łatki. Promieniste białe kwiaty nie są zróżnicowane na kielich i koronę. Spiralnie ustawione pręciki wytwarzają mnóstwo pyłku, który zastępuje nektar owadom z grupy muchówek, dokonujących zapylenia. Na noc i w czasie niepogody kwiaty zamykają się, dochodzi wtedy często do samozapylenia.
Owoce: Owoce zawilca to oskrzydlone niełupki z małym dzióbkiem, które są rozsiewane przez wiatr.
Okres kwitnienia: Kwitnie od czerwca aż do sierpnia.
Występowanie: Występuje w górach środkowej i południowej Europy, Azji, Ameryce Północnej. W Polsce można go spotkać w Tatrach, Sudetach, Karpatach, Karpatach, na Babiej Górze, w Bieszczadach, ale także na Wyżynie Lubelskiej i Roztoczu.
W Tatrach rośnie na wapieniu i granicie. Lubi miejsca odkryte i nasłonecznione, na skalnych półkach, murawach, traworoślach - najczęściej w piętrze kosówki i halnym.
Jest gatunkiem o dość dużym zasięgu. Sięga pułapu do 2480 m na Rysach, w dół schodzi do 1169 m w Dolinie Bielskiego Potoku w Tatrach Bielskich.
Nazwa: Nazwa łacińska rodzaju pochodzi z greckiego anemon = wiatr. Po raz pierwszy pojawiła się w dziele "Historia naturalia" Pliniusza Starszego (23-79 r.n.e; rzymskiego prokuratora Hiszpanii, Germanii, Galii), który uważał, że kwiaty tej rośliny otwierają się na wietrze.
Zawilec narcyzowy jest rośliną trującą, podlega ochronie gatunkowej.
* początek strony